مروری بر جزئیات آخرین سرشماری عمومی کشاورزی مرکز آمار

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، ششمین سرشماری عمومی کشاورزی کشور، که به عنوان دومین رخداد بزرگ آماری کشور شناخته می‌شود، نتایج تفصیلی خود را منتشر کرد. این سرشماری که در بازه زمانی 12 آبان تا 29 آذر ماه 1403 به صورت همزمان در تمامی نقاط شهری و روستایی کشور به اجرا درآمد، با ارائه اطلاعات جامع و به‌روز، ابزاری کلیدی برای ترسیم وضعیت موجود بخش کشاورزی و برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای آینده فراهم می‌آورد. مرکز آمار ایران تأکید کرد که این سرشماری، چارچوب‌های لازم را برای اجرای طرح‌های آمارگیری نمونه‌ای در بخش کشاورزی فراهم می‌کند و بیش از 90 درصد ارزش افزوده فعالیت‌های زراعت، باغداری و دامداری کشور را پوشش می‌دهد.

ویژگی‌های نوین و مزایای اجرای سرشماری:

این سرشماری با رویکردی نوین و فناورانه اجرا شد. جمع‌آوری اطلاعات به صورت الکترونیکی و با استفاده از رایانه‌های تبلت توسط مأموران سرشماری صورت گرفت که موجب صرفه‌جویی قابل ملاحظه در هزینه‌های اجرایی (مانند کاغذ، چاپ فرم‌ها)، کاهش خطاهای انسانی و افزایش سرعت و دقت در پردازش داده‌ها شد. پرسشگران این سرشماری از میان جوانان جویای کار با تحصیلات دانشگاهی، ترجیحاً در رشته‌های کشاورزی، انتخاب شده بودند. همچنین، با ارتقاء چارچوب‌های آماری و اضافه کردن اقلام اطلاعاتی جدید، به افزایش دقت و جامعیت داده‌ها کمک شده است.

در ابتدای بحث بری گرفتن یک شمای کلی از موضوع، مقایسه نتایج سرشماری عمومی کشاورزی 1403 به سرشماری 10 سال قبل قابل مشاهده است:

مهم‌ترین یافته‌های کلیدی سرشماری:

• تعداد بهره‌برداران و ساختار کشاورزی: در مجموع، 4 میلیون و 329 هزار بهره‌بردار کشاورزی در سطح کشور شناسایی و فهرست شدند. از این تعداد، 4 میلیون و 292 هزار و 577 بهره‌بردار پرسشنامه خود را تکمیل کردند. بخش عمده‌ای از بهره‌برداری‌ها (4 میلیون و 251 هزار) متعلق به خانوارها بوده که شامل 3 میلیون و 83 هزار واحد به خانوارهای معمولی ساکن و 1 میلیون و 137 هزار واحد به بهره‌برداران غیرساکن اختصاص داشت. همچنین، 22 هزار و 637 واحد بهره‌برداری متعلق به شرکت‌ها و مؤسسات رسمی و عمومی بوده است.

• جنسیت، سواد و سن بهره‌برداران: نتایج نشان می‌دهد که 3 میلیون و 889 هزار بهره‌بردار مرد و 353 هزار بهره‌بردار زن مدیریت بهره‌برداری‌های کشاورزی را بر عهده داشته‌اند. از نظر سواد، 3 میلیون و 284 هزار بهره‌بردار باسواد در مقابل 959 هزار بهره‌بردار بی‌سواد قرار دارند. میانگین سنی بهره‌برداران کشاورزی کشور 53 سال بوده و بیش از 60 درصد آنان سنی بالای 50 سال داشته‌اند.

• اراضی کشاورزی و کاربری آن: بر اساس این سرشماری، 3 میلیون و 655 هزار بهره‌بردار دارای زمین کشاورزی (شامل اراضی زراعی یا باغ و قلمستان) بوده‌اند. مساحت کل اراضی کشاورزی کشور 17 میلیون و 379 هزار هکتار برآورد شده است. از این میزان، 89 درصد به اراضی زراعی و 11 درصد به باغ و قلمستان اختصاص یافته است. نکته قابل توجه این است که بیش از 76 درصد بهره‌برداران دارای زمین کشاورزی، وسعت زمینی کمتر از 5 هکتار داشته‌اند.

    ◦ اراضی زراعی: مساحت اراضی زراعی کشور 15 میلیون و 431 هزار هکتار است که 80 درصد آن زیر کشت محصولات سالانه و مابقی آیش بوده است. اراضی زراعی آبی 5 میلیون و 875 هزار هکتار و اراضی زراعی دیم 9 میلیون و 556 هزار هکتار را شامل می‌شود. گندم با 8 میلیون و 371 هزار هکتار، جو با 1 میلیون و 603 هزار هکتار و برنج (شلتوک) با 491 هزار هکتار، از مهم‌ترین محصولات سالانه زیر کشت بوده‌اند.

    ◦ تنوع محصولات زراعی: علاوه بر محصولات اصلی، سرشماری اطلاعات جامعی از تنوع محصولات زراعی کشور ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، سیب‌زمینی در مساحتی بالغ بر 61 هزار هکتار توسط 113 هزار بهره‌بردار، چغندرقند در 43 هزار هکتار توسط 127 هزار بهره‌بردار، و یونجه (خشک) در بیش از 292 هزار هکتار توسط 419 هزار بهره‌بردار کشت شده است.

    ◦ باغ و قلمستان: تعداد 2 میلیون و 8 هزار بهره‌بردار دارای باغ و قلمستان در کشور بوده‌اند که مساحتی بالغ بر 1 میلیون و 947 هزار هکتار را پوشش می‌دهد. از این میزان، 1 میلیون و 407 هزار هکتار به صورت کاشت ساده (تک‌محصولی) و حدود 540 هزار هکتار به صورت مخلوط (چندمحصولی) بوده است.

• پرورش دام: نتایج نشان می‌دهد که 1 میلیون و 163 هزار بهره‌بردار در حوزه پرورش دام سبک فعالیت داشته‌اند. تعداد دام سبک کشور شامل 39 میلیون و 228 هزار رأس گوسفند و بره و 13 میلیون و 787 هزار رأس بز و بزغاله است. در بخش دام سنگین، 533 هزار بهره‌بردار فعال بوده‌اند که در مجموع 5 میلیون و 147 هزار گاو و گوساله و 149 هزار گاومیش و بچه گاومیش نگهداری می‌کردند. از گاو و گوساله‌های موجود، 1 میلیون و 695 هزار رأس اصیل، 1 میلیون و 351 هزار رأس بومی و 2 میلیون و 101 هزار رأس آمیخته (دورگ) بوده‌اند.

• سایر فعالیت‌های کشاورزی: این سرشماری اطلاعات مهمی در مورد سایر بخش‌های کشاورزی نیز ارائه می‌دهد:

    ◦ پرورش طیور به روش سنتی: 81 هزار و 352 بهره‌بردار.

    ◦ پرورش زنبور عسل: 36 هزار و 305 بهره‌بردار.

    ◦ پرورش کرم ابریشم: 9 هزار و 566 بهره‌بردار.

    ◦ پرورش ماهی و میگو: 16 هزار و 382 بهره‌بردار.

در نشست خبری که اخیرا برگزار شد، رئیس مرکز آمار ایران از همکاری و مشارکت مؤثر کشاورزان عزیز و دستگاه‌های اجرایی نظیر وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور، سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، استانداری‌ها و به‌ویژه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها که نقش اساسی در اجرای موفق این سرشماری داشتند، صمیمانه قدردانی کرد.

نتایج تفصیلی این سرشماری در قالب نشریه حاضر و همچنین به صورت الکترونیکی از طریق درگاه ملی آمار به نشانی www.amar.org.ir در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. این اطلاعات، چراغ راهی برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در جهت توسعه پایدار بخش کشاورزی کشور خواهد بود و دید جامعی از توانمندی‌ها و چالش‌های این بخش حیاتی ارائه می‌دهد.

انتهای پیام/