واریز مرحله چهارم کالابرگ؛ دولت سراغ جابجایی بودجه رفت

حسن نوروزی، مدیرعامل سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، از تخصیص ۲۷ هزار میلیارد تومان برای اجرای مرحله چهارم طرح کالابرگ الکترونیک خبر داد. این منابع، که به حساب شرکت مجری طرح واریز شده، با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد و تقویت سبد غذایی خانوارهای دهک‌های اول تا سوم تأمین شده است. به گفته نوروزی، زمان دقیق اجرای این مرحله توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام خواهد شد.

بر اساس این طرح، هر فرد در دهک‌های اول تا سوم ماهانه ۵۰۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ دریافت می‌کند. با این حال، تأمین این منابع از مسیرهای غیر از موارد پیش‌بینی‌شده در قانون بودجه ۱۴۰۴، یعنی حذف یارانه سه دهک بالا و مالیات بر ارزش‌افزوده، پرسش‌هایی درباره پایداری و شفافیت مالی این طرح ایجاد کرده است.

جزئیات تأمین مالی مرحله چهارم

معاون رئیس‌جمهور اعلام کرد که این ۲۷ هزار میلیارد تومان از طریق جابجایی‌های بودجه عمومی، منابع سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و اولویت‌بندی هزینه‌ها با تأکید بر معیشت دهک‌های یک تا هفت تأمین شده است. سازمان برنامه و بودجه نیز در پاسخ به پیگیری‌های خبرگزاری تسنیم، این موضوع را تأیید کرد و افزود که این منابع با استفاده از اختیارات قانونی و بازتخصیص بودجه فراهم شده است.

با این وجود، قانون بودجه ۱۴۰۴ تنها دو منبع مشخص برای تأمین مالی کالابرگ تعیین کرده بود: صرفه‌جویی از حذف یارانه دهک‌های هشتم تا دهم و استفاده از درآمدهای مالیات بر ارزش‌افزوده. اما دولت بار دیگر به جای تکیه بر این منابع، از جابجایی‌های بودجه‌ای و منابع هدفمندی استفاده کرده است، بدون اینکه جزئیات دقیقی از ردیف‌های جابجا شده یا برنامه‌های به تعویق افتاده ارائه دهد.

چرا حذف سه میلیون یارانه‌بگیر کافی نبود؟

آمارها نشان می‌دهد که در ماه‌های اخیر حدود سه میلیون نفر از یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم حذف شده‌اند و تعداد مشمولان از ۴۹ میلیون نفر در تیرماه به ۴۶ میلیون نفر در مردادماه کاهش یافته است. با این حال، این صرفه‌جویی به‌تنهایی برای تأمین منابع مرحله چهارم کافی نبوده است. با توجه به اینکه ماهانه حدود ۲۶ هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی به ۷۸ میلیون نفر هزینه می‌شود، دولت ناچار به استفاده از ترکیبی از منابع و جابجایی‌های بودجه‌ای شده است.

پیشینه و چالش‌های تأمین مالی

در دوره‌های قبلی طرح کالابرگ، دولت از منابعی مانند یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی استفاده کرده بود. اما در مرحله کنونی، خبری از استفاده از این صندوق نیست و تمرکز بر جابجایی‌های بودجه‌ای و منابع هدفمندی است. این رویکرد، اگرچه سرعت اجرای طرح را افزایش داده، اما پرسش‌هایی درباره پایداری بلندمدت آن ایجاد کرده است.

ابهامات باقی‌مانده

• سهم دقیق هر منبع (هدفمندی، جابجایی بودجه یا سایر ردیف‌ها) در این طرح چیست؟
• آیا از منابع مالیات بر ارزش‌افزوده، که بخشی از آن متعلق به شهرداری‌ها و استان‌هاست، استفاده شده است؟
• جابجایی‌های بودجه‌ای کدام پروژه‌های عمرانی یا جاری را به تعویق انداخته است؟
• برنامه دولت برای پایداری تأمین مالی کالابرگ در آینده چیست؟

نیاز به شفافیت بیشتر

گرچه رویکرد دولت در استفاده از جابجایی‌های بودجه‌ای و منابع هدفمندی اجرای سریع طرح را ممکن کرده، اما فقدان جزئیات درباره ردیف‌های بودجه‌ای و افق زمانی این منابع، پرسش‌هایی درباره شفافیت و پایداری مالی طرح کالابرگ ایجاد کرده است. پاسخ دقیق به این پرسش‌ها برای ارزیابی موفقیت و استمرار این سیاست ضروری است.