نقش صندوق ضمانت صادرات در رونق اقتصاد معدنی ایران

اقتصادآنلاین – باران شاکری: کیوان جعفری طهرانی در گفت‌وگو با خبرنگار  اقتصادآنلاین درخصوص چالش‌ها و راهکارهای جذب سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی ایران اظهار داشت: مهم‌ترین چالش در این زمینه، عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل تحریم‌ها است.

به گفته وی، تمامی کشورهای معدنی جهان برای تأمین سرمایه مورد نیاز خود به جذب سرمایه‌گذاری خارجی روی می‌آورند، که این موضوع در ایران به دلیل تحریم‌ها، با محدودیت‌های جدی مواجه شده است.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار در خصوص راهکارهای نوین برای تأمین مالی در این بخش، از جمله استفاده از بازار سرمایه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصصی، تصریح کرد: صندوق‌های سرمایه‌گذاری داخلی در کشور تاکنون نتایج چندانی نداشته‌اند، اما در چارچوب اف تی آی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، این امکان وجود دارد به شرطی که تحریم‌ها برداشته شوند، چرا که در غیر این صورت، این مسئله ممکن نیست.

جعفری طهرانی به تجربه کشورهای دیگر در جذب سرمایه‌گذاری خارجی اشاره کرد و گفت: عربستان سعودی در سال‌های اخیر ۱۷۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه معدن و صنایع معدنی جذب کرده است که این عدد نشان‌دهنده تأثیر بالای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در توسعه بخش معدن است، به ویژه که عربستان، برخلاف ایران، توانسته در این زمینه پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشد.

وی در ادامه به نوسانات قیمت جهانی مواد معدنی اشاره کرد و افزود: نوسانات قیمت جهانی موضوعی است که در تمام کشورهای معدنی وجود دارد؛ مدیریت ریسک در این زمینه به سادگی امکان‌پذیر نیست، چرا که با وضع بخشنامه‌ای از سوی کشورهای تأثیرگذار همچون چین و آمریکا، قیمت‌ها به سرعت تغییر می‌کنند بنابراین در این راستا، صندوق ضمانت صادرات باید فعال‌تر عمل کند و بودجه لازم برای بیمه کردن محموله‌های صادراتی را افزایش دهد.

جعفری طهرانی به وضعیت صندوق ضمانت صادرات در ایران اشاره کرده و افزود: هنوز به طور دقیق مشخص نیست که این صندوق چه میزان سرمایه برای بیمه کردن محمول‌های صادراتی دارد اما در حال حاضر بیشتر پروژه‌ها تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند تا محمول‌های صادراتی.

وی توضیح داد: اگر بتوانیم این صندوق را فعال کنیم همانند نمونه‌های آن در سایر کشورها و محمولات صادراتی را در قبال نوسانات بازار با پرداخت کارمزدی مشخص بیمه کنیم، این اقدام می‌تواند کمک بسیار زیادی به تجار و صادرکنندگان کند.

این کارشناس اقتصادی در خصوص مدل‌های موفق سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی اظهار داشت: خب، مدل‌های موفق سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی زیادی وجود دارند؛ مدل‌های داخلی را که در کشور خودمان دیده‌ایم و با نمونه‌های آن آشنا هستیم که البته شرکت‌هایی که در این زمینه فعال هستند، محدودند. همچنین شرکت‌های معدنی و تجاری معتبر بین‌المللی در کشورهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده‌اند برای مثال، شرکت‌های بزرگ مانند Vale S.A برزیل از 11 سال پیش در عمان و Anglo Americanاز همین کشور در بحرین سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ خود Vale S.A نیز در امارات متحده عربی  روی پروژه های جدید سرمایه گذاری کرده است.ک

جعفری طهرانی افزود: شرکت‌های مطرح تاجر بین‌المللی سوئیسی مانند گلنکور (Glencore) و ترافیگورا (Trafigura) نیز در کشورهای مختلف، به‌ویژه در حوزه مس، فعالیت داشته‌اند؛ گلنکور در مقطعی از شرکت‌های برجسته در این حوزه بود و در سال ۲۰۱۸، بخشی از سهام خود در پروژه معدن مس Las Bambas در پرو را کاهش داد و آن را به شرکت چینی MMG واگذار کرد تا تمرکز بیشتری بر تجارت داشته باشد اما با این حال، این دو شرکت همچنان از بازیگران اصلی تجارت کامودیتی در جهان محسوب می‌شوند و پایگاه آن‌ها در سوئیس قرار دارد همچنین در کنار شرکت‌های معدنی، در طول سال‌های گذشته شاهد سرمایه‌گذاری‌هایی از سوی این شرکت‌ها در این حوزه بوده‌ایم.

جعفری طهرانی در پاسخ به سوالی درباره جذابیت‌ها و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در ایران گفت: واقعیت قضیه این است که ایران کشوری بکر است؛ بیش از ۴۰ سال است که تحت تحریم قرار داریم؛ به‌جز یک دوره کوتاه در زمان برجام بنابراین کشور از زمان تسخیر لانه جاسوسی عملاً همواره در شرایط تحریمی بوده است که این موضوع باعث شده که اگر تحریم‌ها برداشته شوند، پتانسیل بسیار بالایی برای جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه وجود داشته باشد و کشورهای متعددی علاقه‌مند شوند که در این حوزه وارد شوند.

وی بیان کرد: من معتقدم اگر آمریکا بتواند به توافقی با ایران دست پیدا کند، اجازه نخواهد داد کشورهایی مانند چین، روسیه، هند و حتی کشورهای اروپایی حضور فعالی در ایران داشته باشند و سعی خواهد کرد از این موقعیت استراتژیک و اقتصادی به نفع اقتصاد خود بهره‌برداری کند به دلیل اینکه، ایران کشوری است که به بسیاری از زیرساخت‌ها و منابع نیاز دارد؛ از انرژی، تولید و انتقال برق و گاز گرفته تا اکتشاف و استخراج نفت، افزایش تولید فولاد، توسعه معدن و صنایع معدنی، ساخت جاده، بنادر، فرودگاه‌ها و حتی هواپیما؛ همه این موارد بازارهای بسیار بزرگی هستند که آمریکا چشم به آن‌ها دوخته و به‌دنبال بهره‌گیری از این ظرفیت‌هاست.

جعفری طهرانی ادامه داد: البته، در حال حاضر شاهد هستیم که بسیاری از بنادر کشورهای حاشیه خلیج فارس در اختیار ترمینال‌های اروپایی قرار دارند برای مثال، ترمینال بندر صُحار عمان در اختیار شرکت روتردام است و سایر بنادر عمان نیز به‌صورت شراکت ۵۰ درصدی با اروپایی‌ها بهره‌برداری می‌شوند؛ در سایر کشورهای منطقه نیز شرایط مشابهی حاکم است و حتی بحث‌هایی مطرح شده که بهره‌برداری از ترمینال بندر جدید فاو نیز به اروپایی‌ها واگذار شود که طبیعتاً اروپا هم به‌دنبال حضور و توسعه فعالیت‌های خود در بنادر ایران است، اما به‌نظر من، آمریکا بیش از هر بازیگر دیگری روی این موضوع تمرکز دارد و این را یک موقعیت بزرگ برای سرمایه‌گذاری می‌بیند.

 جعفری طهرانی در خصوص اینکه چگونه می‌توان محیط سرمایه‌گذاری را بهبود بخشید، تاکید کرد: با ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری و ثبات قوانین؛ حتی اگر تحریم‌ها برداشته شوند، باز هم سرمایه‌گذاران خارجی باید خیالشان راحت باشد و مطمئن باشند که قوانین به‌صورت خلق‌الساعه و ناگهانی تغییر نمی‌کنند بلکه باید یک بازه زمانی مشخص برای ثبات در نظر گرفته شود؛ این مدت‌زمان حداقل باید برای سرمایه‌گذاری خارجی سه سال تعریف شود.

وی ادامه داد: ثبات قوانین در بازه‌ای بین ۳ تا ۵ سال کمک می‌کند تا جذب سرمایه‌گذاری خارجی نسبتاً موفق باشد و اگر این ثبات به بیش از ۵ سال برسد، موفقیت در این زمینه حتمی خواهد بود بنابراین ثبات قوانین و همچنین ثبات نرخ ارز از جمله مواردی هستند که نقش بسیار مهمی در جلب علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران خارجی دارند.

وی بیان کرد: فراموش نکنید در هر کشوری، از جمله ایران، وقتی واحد پول ملی در برابر ارزهای خارجی تضعیف می‌شود، این موضوع اگرچه از یک‌سو باعث ایجاد تورم در داخل کشور می‌شود، اما از سوی دیگر می‌تواند به توسعه صادرات کمک کند و سرمایه‌گذاران خارجی نیز به‌خوبی از این موضوع آگاه هستند.

بنابراین، اگر حتی توافقی هم میان ایران و سایر کشورها حاصل شود، به نظر من باید تقویت نرخ ریال در برابر دلار و سایر ارزها به‌صورت کنترل‌شده انجام گیرد چراکه اگر نرخ ریال بیش از حد تقویت شود و ارزهای خارجی تضعیف شوند، این مسئله می‌تواند صادرات کشور را با چالش مواجه کند و در چنین شرایطی، حتی سرمایه‌گذاران خارجی هم ممکن است در تصمیمات خود تجدیدنظر کنند؛ چراکه یکی از اهداف اصلی آن‌ها از سرمایه‌گذاری، صادرات محصول است و از این‌رو، این موضوع باید به‌روشنی و با دقت مورد توجه قرار گیرد.

وی در ادامه توضیح داد: درباره عوارض صادراتی نیز باید گفت که این مسئله‌ای است که تقریباً همه کشورها با آن درگیر هستندو نمی‌توان گفت که برای سرمایه‌گذاران خارجی باید به‌طور کامل و صددرصد عوارض صادراتی را حذف کرد، اما باید این عوارض به‌گونه‌ای طراحی شوند که وقتی نیاز داخلی کشور به یک کالا تأمین شد، در آن بازه زمانی خاص، عوارض صادراتی آن کالا صفر شود.

جعفری طهرانی در پایان تأکید کرد: نباید شرایط به‌گونه‌ای باشد که با وجود مازاد تولید در طول ماه‌ها، همچنان جلوی صادرات گرفته شود یا عوارض صادراتی غیرمنطقی وضع شود که این مسائل جزو چالش‌هایی هستند که می‌توانند باعث بی‌علاقگی سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به بازار ایران شوند.