مقدار مصرف هیومیک اسید؛ چک‌لیست سریع براساس نوع خاک و محصول

اگر مقدار مصرف هیومیک اسید بیش‌ازحد باشد، می‌تواند تعادل عناصر را بر هم بزند و اگر کمتر از نیاز استفاده شود، اثرگذاری واقعی آن دیده نخواهد شد. در خاک‌های سبک دوز بالاتر (۵ تا ۱۵ لیتر در هکتار) و در خاک‌های سنگین دوز کمتر (۲ تا ۱۰ لیتر) توصیه می‌شود. در خاک‌های قلیایی یا شور می‌توان مقدار مصرف را ۲۰ تا ۵۰ درصد افزایش داد تا pH و EC خاک تعدیل شود. شرکت دانش‌بنیان اکسیر دانش آبادیس با تکیه بر تجربه علمی و نتایج آزمایشگاهی، در این راهنما چک‌لیستی دقیق از دوز مناسب هیومیک اسید برای خاک‌های مختلف ارائه می‌دهد تا کشاورزان بتوانند بهترین نتیجه را از مصرف این کود آلی بگیرند. برای آشنایی با جزئیات، در ادامه با ما همراه باشید.

چرا تنظیم دقیق مقدار مصرف هیومیک اسید اهمیت دارد؟

هیومیک اسید به‌عنوان یک تقویت‌کننده طبیعی خاک، مزایای زیادی دارد؛ اما بهره‌برداری از این مزایا مشروط به مصرف صحیح و متناسب با شرایط هر مزرعه است. این ماده ترکیبات فنولی و کربوکسیلی زیادی دارد که توانایی تبادل کاتیونی را افزایش می‌دهند و با جذب یون‌های سنگین، عناصر غذایی را به صورت قابل‌جذب برای ریشه‌ها در اختیار گیاه قرار می‌دهند. تنظیم نکردن مقدار مصرف هیومیک اسید می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد، مثلاً در خاک‌های بسیار سبک، دوز پایین باعث می‌شود اسید قبل‌از جذب گیاه شسته شود و اثرگذاری آن کاهش یابد، درحالی‌که دوزهای زیاد در خاک‌های سنگین ممکن است منجر به تجمع و اختلال در جذب سایر عناصر شود.

ازسوی‌دیگر مطالعات روی اصلاح خاک شور با اسید هیومیک نشان داده‌اند که استفاده از دوزهای مناسب هیومیک اسید در شرایط شوری خاک می‌تواند EC (هدایت الکتریکی خاک که نشان‌دهنده میزان شوری محلول خاک است) را از ۴٫۲ به ۱٫۸ دسی‌زیمنس بر متر کاهش دهد و رشد و باردهی گونه‌هایی مانند انگور، نخل خرما و مرکبات را بهبود بخشد. بنابراین انتخاب دوز مناسب نه تنها سرمایه تولیدکننده را حفظ می‌کند، بلکه کارایی کود و سلامت گیاه را تضمین می‌کند.

چک لیست سریع مقدار مصرف هیومیک اسید براساس نوع خاک

نوع خاک یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده مقدار مصرف هیومیک اسید است. خاک‌های شنی آب و مواد غذایی را سریع از دست می‌دهند، درحالی‌که خاک‌های رسی ظرفیت نگهداری بالایی دارند و ممکن است مواد آلی را کُند آزاد کنند. جدول زیر پیشنهادهای کلی برای مقدار مصرف هیومیک اسید در سیستم کودآبیاری را نشان می‌دهد.

• نکته: در صورت استفاده از فرم پودری کود هیومیک اسید ، به‌ازای هر لیتر می‌توان حدود ۱ کیلوگرم پودر در نظر گرفت.

خاک با بافت سبک (شنی)

خاک‌های شنی دارای ذرات درشت هستند و در نتیجه آب و عناصر غذایی در آن به سرعت از دست می‌رود. این محیط برای استفاده از هیومیک اسید مناسب است؛ زیرا این ماده می‌تواند با افزایش ظرفیت نگهداری آب و ایجاد پیوند با کاتیون‌ها، از شست‌وشو جلوگیری کند. در محصولات زراعی مانند سبزیجات و گیاهان جالیزی، humicfactory.com توصیه می‌کند در هر هکتار ۵ تا ۱۰ لیتر هیومیک اسید مایع در دو تا سه نوبت استفاده شود؛ در خاک‌های بسیار فقیر این مقدار می‌تواند تا ۱۵ لیتر افزایش یابد.

در باغات، برای هر درخت بزرگ ۲۵۰ تا ۵۰۰ سی‌سی و برای درختان جوان ۵۰ تا ۱۵۰ سی‌سی کافی است. توصیه می‌شود محلول نزدیک به ریشه تزریق شود و پس‌از هر کودآبیاری، آبیاری سبک صورت گیرد تا جذب بهتر انجام شود.

خاک با بافت متوسط (لومی)

خاک‌های لومی تعادلی بین ماسه و رس دارند و اغلب حاصلخیز هستند. در این نوع خاک‌ها، مقدار متوسط هیومیک اسید کافی است تا ساختار خاک حفظ و فعالیت زیستی تقویت شود. برای محصولات زراعی مانند گندم، جو و دانه‌های روغنی، حدود ۳ تا ۷ لیتر در هکتار در دو نوبت (اوایل رشد و ابتدای گل‌دهی) توصیه می‌شود.

در باغات میوه، ۸ تا ۱۲ لیتر در هکتار کافی است و باید به سن درخت و نیاز غذایی آن توجه کرد؛ مصرف بیش از این معمولا اثر افزوده‌ای ندارد و بهتر است با آزمایش خاک هماهنگ شود.

خاک با بافت سنگین (رسی)

خاک‌های رسی ذرات ریز و چسبنده دارند و ظرفیت نگهداری آب و کاتیون‌های بالایی دارند. بنابراین دوزهای پایین‌تر در مقدار مصرف هیومیک اسید می‌تواند مؤثر باشد؛ زیرا این خاک‌ها خود حاوی مواد آلی هستند و اضافه کردن بیش‌ازحد هیومیک ممکن است باعث فشردگی یا کاهش تهویه شود.

برای مزارع زراعی، ۲ تا ۵ لیتر در هر هکتار در یک یا دو نوبت کافی است. باغات میوه در خاک رسی به ۶ تا ۱۰ لیتر هیومیک اسید مایع نیاز دارند و مصرف ۲۰۰ تا ۳۰۰ سی‌سی برای هر درخت در هر نوبت توصیه می‌شود. بهتر است پس‌از کودآبیاری، خاک را به‌صورت سطحی شخم زده و آبیاری سبک انجام دهید تا مواد به عمق مناسب نفوذ کنند.

تنظیم مقدار مصرف اسید هیومیک براساس پارامترهای شیمیایی خاک

به جز بافت، وضعیت شیمیایی خاک مانند pH و EC نیز در تعیین دوز مناسب مقدار مصرف هیومیک اسید نقش دارد. هیومیک اسید دارای خاصیت بافری است و می‌تواند pH خاک را در محدوده مناسب برای اکثر محصولات نگه دارد و تعادل عناصر غذایی را بهبود بخشد. طبق گفته humintech.com :

• A large proportion of field crops thrive best in a neutral to slightly acidic environment with a pH value of 6.2 to 6.8.

• بخش بزرگی از محصولات زراعی در محیطی خنثی تا کمی اسیدی با مقدار pH  بین 6.2 تا 6.8 بهترین رشد را دارند.

همچنین مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از هیومیک اسید، شوری خاک را کاهش می‌دهد و در نتیجه رشد و محصول‌دهی را در گیاهان حساس به شوری افزایش می‌دهد.

جدول زیر راهنمای کلی برای تعدیل دوز براساس این پارامترهاست:

• dS/m: دسی‌زیمنس بر متر

بهترین زمان مصرف هیومیک اسید چه موقع است؟

زمان کاربرد نیز بر کارایی هیومیک اسید اثر می‌گذارد. منابع کارشناسی درمورد زمان مصرف هیومیک اسید توصیه می‌کنند پیش از کاشت یا در اوایل فصل رشد، هیومیک اسید به‌صورت محلول در آب و نزدیک ریشه به خاک اضافه شود. استفاده در مرحله رشد رویشی باعث افزایش توسعه ریشه‌ها و جذب بهتر عناصر می‌شود. در برخی محصولات باغی، تکرار مصرف در میانه فصل یا پس‌از برداشت برای بازسازی خاک مفید است.

برای کودهای پودری، یک‌بار در شروع کاشت کافی است؛ در حالی که فرم مایع را می‌توان هر ۱۵ تا ۲۰ روز یک‌بار در کودآبیاری استفاده کرد. با این حال، تعداد دفعات به نوع محصول و شرایط اقلیمی بستگی دارد و توصیه می‌شود با کارشناس خاک‌شناسی مشورت شود.

سخن پایانی

انتخاب مقدار مصرف هیومیک اسید تابعی از نوع خاک، وضعیت شیمیایی، نوع محصول و مرحله رشد است. استفاده دقیق و به‌موقع می‌تواند ساختار خاک را بهبود دهد، ظرفیت نگهداری آب را افزایش دهد و دسترسی عناصر غذایی را تسهیل کند.

شرکت اکسیر دانش آبادیس با عرضه انواع هیومیک اسید، کلات آهن و آمینو اسید با کیفیت بالا، آماده است تا تجربه و دانش فنی خود را در اختیار کشاورزان و باغداران قرار دهد. با مراجعه به سایت آبادیس و تماس با کارشناسان این شرکت، می‌توانید براساس نتایج آزمون خاک و نیاز محصول، برنامه دقیق تغذیه‌ای دریافت کنید. فراموش نکنید که فروش محصولات این شرکت به‌صورت عمده انجام می‌شود و فروش مستقیم اینترنتی صورت نمی‌گیرد.

سوالات متداول

• برای خاک قلیایی، دوز هیومیک اسید را چقدر افزایش دهیم؟

اگر pH خاک بالاتر از ۷٫۵ باشد، توصیه می‌شود دوز هیومیک اسید را حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد نسبت به مقادیر پیشنهادی جدول افزایش دهید. این افزایش کمک می‌کند تا ترکیبات هیومیک با کاتیون‌های قلیایی واکنش داده و pH خاک را به محدوده مطلوب نزدیک کنند.

• آیا می‌توان هیومیک اسید را همراه با کودهای شیمیایی مصرف کرد؟

بله. هیومیک اسید در ترکیب با کودهای شیمیایی باعث افزایش جذب عناصر می‌شود؛ زیرا ملکول‌های آن با یون‌های غذایی پیوند می‌زنند و از شست‌وشو جلوگیری می‌کنند. بااین‌حال، بهتر است ابتدا محلول هیومیک اسید تهیه و سپس کود شیمیایی اضافه شود تا از ناسازگاری احتمالی جلوگیری شود.

• در خاک‌های شور، چند بار در فصل باید هیومیک اسید مصرف کنیم؟

برای خاک‌هایی با EC بالاتر از 4dS/m، تکرار مصرف در طول فصل ضروری است. می‌توانید دوز مایع را ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش دهید و هر ۱۵ تا ۲۰ روز یک‌بار در کودآبیاری استفاده کنید تا اثر کاهش شوری و بهبود رشد به حداکثر برسد. درعین‌حال حتماً وضعیت شوری خاک را پایش کنید و در صورت کاهش EC، دوز را به حد نرمال برگردانید.